karatekyokushin.info

System wartości w karate - ciekawy sondaż z 1999 roku

Podczas lektury dziel traktują­cych o sztukach walki, takich jak np. „The Kyokushin Way” filozofia karate (M. Oyama, 1979), „Bushido” - dusza Japonii (I. Nitobe, 1906), „Illustrated Kodokan Judo” (Kodansha, 1964) czy oglądania fil­mów Kurosawy, nasuwają się pytania o to, jak we współczesnym środowisku karate realizują się walory moralne ważne dla wojownika w dawnych czasach. Jest to istotny problem, gdyż system wartości prezentowany przez współczesnych instruktorów niewąt­pliwie przekazywany jest uczniom podczas treningu.

Traktując Kyokushinkai jako no­śnik tradycyjnych wartości japońskich autor przeprowadził sondaż ankietowy podczas Letniego Obozu Kyokushin Karate w Krakowie (22.07.1999 r.). Spośród 170 ankiet wypełnianych ano­nimowo w dniu następnym powróciło 133. Po sprawdzeniu kompletności od­powiedzi na numerycznych skalach szacunkowych do ostatecznej analizy zakwalifikowano 111 kwestionariuszy. Zdecydowaną większość responden­tów (85 osób) stanowili instruktorzy oraz asystenci instruktorów, którzy zaj­mowali się szkoleniem w klubach o profilu rekreacyjnym, rekreacyjno- -wyczynowym oraz wyczynowym. Wśród ankietowanych przeważali mężczyźni (było tylko 11 kobiet). Wiek badanych wahał się od 17 do 50 lat, a staż treningowy w kyokushin karate wynosił 3 do 26 lat. Stopień zaawanso­wania oscylował od 8. kyu do 3. dan. Część osób startowała w zawodach sportowych.

Pod uwagę wzięto 56-wartości wyra­żone w skalach 7-punktowych, wyraża­jące osobiste opinie respondentów dotyczące wartości rozumianych jako zasady, którymi kierują się w życiu. Rze­telność zastosowanych skal była bardzo wysoka (alfa-Cronbacha = 0,94).
System wartości funkcjonujących w kyokushin karate charakteryzowa­ło 15 czynników wyodrębnionych w rezultacie analizy statystycznej. Określenia słowne, które posłużyły identyfikacji czynników przytoczono w tabeli, przy czym kolejność warto­ści uszeregowano według ich wagi (>0,50). Nazwy czynników utworzo­no od wartości pierwszoplanowych, natomiast te na dalszych pozycjach miały znaczenie uzupełniające.

Czynnik 1. Wytrwałość

  1. Pracowitość
  2. Bycie nieustraszonym
  3. Docenianie indywidualnego wysiłku
  4. „Bez pracy nie ma kołaczy”
  5. Ciężka praca
  6. Wykształcenie
Czynnik 2. Przywiązanie do tradycji

  1. Miłość do ojczyzny
  2. Poszanowanie historii
  3. Patriotyzm
  4. Poznawanie tradycji
  5. Czczenie pamięci przodków
Czynnik 3. Dobra reputacja
  1. Dbałość o dobre imię
  2. Osiągnięcie pozycji społecznej
  3. Zachowanie twarzy
  4. Oddanie rodzinie
Czynnik 4. Uczciwość
  1. Sprawiedliwość
  2. Dobre maniery
  3. Szczerość
  4. Szacunek dla starszych
  5. Honor
Czynnik 5. Kontemplacja
  1. Bliskość z przyrodą
  2. Rozwój duchowy
  3. Ekonomika wysiłku
  4. Szacunek względem przeciwników
Czynnik 6. Postawa prospołeczna
  1. Przynależność do grupy
  2. Przywództwo moralne
  3. Równowaga w życiu
  4. Przestrzeganie zasad społeczności
Czynnik 7. Poszanowanie autorytetów
1. Docenianie górującej osobowości

Czynnik 8. Indywidualność

  1. Oszczędność
  2. Wrodzony talent
  3. Szczęście osobiste
Czynnik 9. Prostota
  1. Prostota
Czynnik 10. Prawdomówność
  1. Prawdomówność
Czynnik 11. Wesołe towarzystwo
  1. Wesołość
  2. Praca zespołowa
Czynnik 12. Empatia
  1. Współczucie i litość
  2. Zadośćuczynienie i naprawienie krzywd
Czynnik 13. Wygląd
  1. Młodzieżowy wygląd
  2. Dbałość o wdzięk i grację
Czynnik 14. Męstwo
  1. Dzielność
  2. Hart ducha
Czynnik 15. Niezłomność
  1. Wiara, ufność
  2. Wiedza o samym sobie
Znaczenie powyższych czynników przeanalizowano uwzględniając dane o respondentach. Największe zróżni­cowanie badanych wartości było zwią­zane z wiekiem karateków. Istotny wpływ wieku wykazano bowiem w 9 spośród 15 czynników. Najstarsza grupa (34-50 lat) szczególnie docenia­ła wytrwałość: pracowitość, bycie nie­ustraszonym, indywidualny wysiłek, hołdowała zasadzie „bez pracy nie ma kołaczy”. Wysoko szacowała też zna­czenie ciężkiej pracy oraz wykształce­nie (czynnik 1).

Podobny wpływa wieku wykazano w przypadku czynni­ka 2 - przywiązania do tradycji repre­zentowanego przez takie wartości, jak: miłość do ojczyzny, poszanowanie hi­storii, patriotyzm, poznawanie tradycji czy czczenie pamięci przodków. Zna­czenie tych zasad w życiu najmłodszej grupy (w wieku 17-25 lat) było nato­miast znamiennie mniejsze. W czynni­kach 4 - uczciwość, 5 - kontemplacji, 9 - prostoty, 10 - prawdomówności, 12
- empatii, 14 - męstwa oraz 15 - niezłomności występowały różnice o tym samym kierunku, a najstarsi istotnie cenili wyżej cenili wymienione walory niż najmłodsi.

Staż treningowy, podobnie jak wiek, łą­czył się z czynnikami 2, 4 oraz 9. Przy­wiązanie do tradycji nasilało się wraz ze wzrostem stażu treningowego potę­gując się szczególnie w grupie 21-26 lat. Karatecy ci wyżej od tych o mniej­szym stażu cenili również uczciwość (sprawiedliwość, dobre maniery, szcze­rość, szacunek dla starszych, honor) oraz prostotę (czynnik 9).
Znaczenie wyglądu (czynnik 13) było większe wśród osób pochodzących z klubów o profilu wyczynowym niż u reprezentantów klubów rekreacyjno-wyczynowych oraz rekreacyjnych. Dodatkowo stwierdzono, że w grupie kobiet czynnik niezłomności (wiara, ufność, wiedza o sobie samej) mial większą wagę niż u mężczyzn.

Na zakończenie godny podkreślenia wydaje się fakt, że staż treningowy ba­danych karateków średnio wynosił 12,7 roku; w grupie tej były 33 osoby w stopniach 1. - 3. dan pełniących funkcje instruktorów, którzy zwykle cieszą się dużym autorytetem wśród ćwiczących dzieci i młodzieży. Ludzie ci mają niezwykłą możliwość przeka­zywania swoich wartości uczniom. In­terpretacja zdarzeń występujących na treningu, w zawodach i poza dojo wpływa na rozwój moralny adeptów karate, kształtuje ich osobowość i cha­rakter poprzez wieloletnie kontakty 2-3 razy w tygodniu. Rola instruktora nie ogranicza się wyłącznie do kształ­cenia umiejętności walki u uczniów.

W konkluzji trzeba stwierdzić, że bar­dzo rozważnie powinien być prowadzo­ny dobór kandydatów podejmujących funkcje szkoleniowe, gdyż system war­tości karateków nie zależał od stopnia ich zaawansowania.

DR HAB. STANISŁAW STERKOWICZ
Prof. AWF - Kraków
Kierownik Zaktadu Sportów Walki

Ankieta została przygotowana we współpracy z dr. D. Matsumoto - profesorem Uniwersytetu w San Francisco


Artykuł z numeru Budo Karate:



data ostatniej modyfikacji: 2012-12-27 14:37:12